Phương pháp giải nhanh dạng bài di truyền của gen có nhiều alen có bài tập minh họa

PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH DẠNG BÀI DI TRUYỀN CỦA GEN CÓ NHIỀU ALEN

Đặt vấn đề 1:

Đề bài

Bài 19: Ở một loài thú, tính trạng màu lông do một gen có 4 alen nằm trên nhiễm sắc thể thường quy định. Alen A₁ quy định lông đen trội hoàn toàn so với các alen A₂, A₃, A₄; Alen A₂ quy định lông xám trội hoàn toàn so với alen A₃, A₄; Alen A₃ quy định lông vàng trội hoàn toàn so với alen A₄ quy định lông trắng. Thực hiện phép lai giữa hai cá thể khác nhau, thu được F₁. Theo lí thuyết, F₁ sẽ có tối đa bao nhiêu loại kiểu gen, bao nhiêu loại kiểu hình?

Hướng dẫn giải

- Đời F₁ sẽ có nhiều loại kiểu gen nếu bố mẹ đều có kiểu gen dị hợp và có kiểu gen khác nhau.

- Khi bố mẹ có kiểu gen dị hợp và có kiểu gen khác nhau thì đời con sẽ có tối đa 4 loại kiểu gen, 3 loại kiểu hình.

- Ví dụ: Kiểu gen của bố mẹ là: A₁A₃ $\times $ A₂A₄.

Thì đời con có 4 loại kiểu gen là: 1A₁A₂ : 1A₁A₄ : 1A₂A₃ : 1A₃A₄.

$\to $ Có 3 loại kiểu hình là:

lông đen (1A₁A₂ : 1A₁A₄); lông xám (1A₂A₃); lông vàng (1A₃A₄).

Đặt vấn đề 2:

Đề bài

Bài 20: Ở một loài thực vật, alen A quy định quả đỏ trội không hoàn toàn so với alen a quy định quả xanh; kiểu gen Aa quy định quả vàng. Cho cây quả đỏ giao phấn với cây quả xanh (P), thu được F₁. Tiếp tục cho F₁ giao phấn ngẫu nhiên, thu được F₂. Biết không xảy ra đột biến. Theo lí thuyết, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?

I. Ở F₂ có 3 loại kiểu gen, 3 loại kiểu hình.

II. Cho 2 cây có kiểu hình khác nhau giao phấn với nhau, thu được F₁ có 2 loại kiểu hình. Sẽ có tối đa 2 phép lai cho kết quả như vậy.

III. Lấy ngẫu nhiên 2 cây ở F₂ cho giao phấn với nhau, thu được F₃ có 1 loại kiểu hình. Có tối đa 3 phép lai cho kết quả như vậy.

IV. Cho cây quả vàng tự thụ phấn thì sẽ thu được đời con có 3 loại kiểu gen và 3 loại kiểu hình.

   A. 1                                    B. 2                                    C. 3                                    D. 4

Hướng dẫn giải

Cả 4 phát biểu đúng. $\to $ Đáp án D.

I đúng. Vì sơ đồ lai: P: AA $\times $ aa

                                 F₁: 100% Aa

F₁ giao phấn ngẫu nhiên: Aa $\times $ Aa. Sẽ cho đời con có 3 kiểu gen; 3 kiểu hình.

II đúng. Vì tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 2 kiểu hình. Chứng tỏ có 2 trường hợp.

- Trường hợp 1 : Đời con có 50% cây quả đỏ : 50% cây quả vàng.

$\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ Aa.

- Trường hợp 2: Đời con có 50% cây quả vàng : 50% cây quả xanh.

$\to $ Kiểu gen của bố mẹ là Aa $\times $ aa.

$\to $ Có 2 phép lai phù hợp.

III đúng. Vì tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 1 loại kiểu hình. Chứng tỏ có 3 trường hợp.

- Trường hợp 1 : Đời con có 100% cây quả đỏ $\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ AA.

- Trường hợp 2: Đời con có 100% cây quả vàng $\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ aa.

- Trường hợp 3: Đời con có 100% cây quả xanh $\to $ Kiểu gen của bố mẹ là aa $\times $ aa.

$\to $ Có 3 phép lai phù hợp.

IV đúng. Vì cây quả vàng có kiểu gen Aa. Cây Aa tự thụ phấn thì đời con có tỉ lệ kiểu gen là 

1AA:2Aa: laa $\to $ Có 3 kiểu gen, 3 kiểu hình.