Phương pháp giải nhanh dạng bài tìm số phép lai phù hợp với điều kiện bài toán có bài tập minh họa

PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH DẠNG BÀI TÌM SỐ PHÉP LAI PHÙ HỢP VỚI ĐIỀU KIỆN BÀI TOÁN

Đặt vấn đề:

Đề bài

Bài 14: Ở một loài thực vật, alen A quy định quả đỏ trội không hoàn toàn so với alen a quy định quả xanh; kiểu gen Aa quy định quả vàng. Cho cây quả đỏ giao phấn với cây quả xanh (P), thu được F₁. Tiếp tục cho F₁ giao phấn ngẫu nhiên, thu được F₂. Biết không xảy ra đột biến.

a. Hãy xác định số loại kiểu gen, số loại kiểu hình ở F₂.

b. Một phép lai giữa hai cá thể thu được đời con có 2 loại kiểu hình. Theo lí thuyết, có bao nhiêu phép lai cho kết quả như vậy?

c. Lấy ngẫu nhiên 2 cây ở F₂ cho giao phấn với nhau, thu được F₃ có 1 loại kiểu hình. Có bao nhiêu phép lai phù hợp?

Hướng dẫn giải

Công thức giải nhanh:

Chứng minh:

- Vì trội không hoàn toàn cho nên số loại kiểu gen bằng số loại kiểu hình.

Cơ thể P dị hợp Aa lai với nhau thì đời F₁ sẽ có 3 loại kiểu gen là AA, Aa, aa nên sẽ có 3 loại kiểu hình.

- Đời con có 2 loại kiểu hình thì sẽ có các phép lai là: AA $\times $ Aa; aa $\times $ Aa.

- Đời con có 1 loại kiểu hình thì sẽ có các phép lai là: AA $\times $ AA; aa $\times $ aa; AA $\times $ aa.

a. Xác định số loại kiểu gen, số loại kiểu hình ở đời F₁.

Theo bài ra, ta có sơ đồ lai: P: AA $\times $ aa

F₁: -100% Aa

F₁ giao phấn ngẫu nhiên: Aa $\times $ Aa.

Áp dụng công thức tính nhanh số loại kiểu gen và số loại kiểu hình, ta có:

- Số loại kiểu gen ở F₂ là 3 kiểu gen;

- Số loại kiểu hình ở F₂ là 3 kiểu hình.

b. Tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 2 kiểu hình. Chứng tỏ có 2 trường hợp.

- Trường hợp 1 : Đời con có 50% cây quả đỏ : 50% cây quả vàng.

$\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ Aa.

- Trường hợp 2: Đời con có 50% cây quả vàng : 50% cây quả xanh.

$\to $ Kiểu gen của bố mẹ là Aa $\times $ aa.

$\to $ Có 2 phép lai phù hợp.

c. Tính trạng trội không hoàn toàn, đời con có 1 loại kiểu hình. Chứng tỏ có 3 trường hợp.

- Trường hợp 1 : Đời con có 100% cây quả đỏ $\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ AA.

- Trường hợp 2: Đời con có 100% cây quả vàng $\to $ Kiểu gen của bố mẹ là AA $\times $ aa.

- Trường hợp 3: Đời con có 100% cây quả xanh $\to $ Kiểu gen cua bố mẹ là aa $\times $ aa.

$\to $ Có 3 phép lai phù hợp.